Informateur Zalm biedt eindverslag aan

Informateur Zalm heeft zijn eindverslag aangeboden aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Khadija Arib.

ZALM:
Mevrouw de Voorzitter, geachte aanwezigen. Nadat de Tweede Kamer de motie had aangenomen die de heer Zalm aanwees als informateur, ontstond er enige commotie binnen mijn familie. Hoewel de achternaam Zalm niet zoveel voorkomt, zijn er toch meerdere heren Zalm. En tot teleurstelling van sommigen en tot opluchting van velen moest ik ze vertellen dat het niet om hen ging. Sinds mijn aanstelling door uw Kamer zijn we nu bijna 3,5 maand verder. En het doet mij genoegen dat ik nu in staat ben om u, als Voorzitter van de Tweede Kamer, het volgende aan te bieden. In de eerste plaats mijn eindverslag als informateur zoals goedgekeurd door de vier fractievoorzitters, een regeerakkoord dat is goedgekeurd door de fracties van de vier onderhandelende partijen, en een doorrekening daarvan door het CPB. Graag maak ik van de gelegenheid gebruik om enkele persoonlijke opmerkingen te maken.

Tijdens gesprekken die wij hebben gehad heeft u uw zorgen geuit over de lange duur van de formatie en in een later stadium ook over de lekkages. En over beide zou ik iets willen zeggen. De lange duur van de formatie die nu hopelijk de volgende fase in kan gaan, is inderdaad opmerkelijk. Gerekend vanaf de verkiezingen in maart is het de langste formatie uit de geschiedenis. Waarom zo lang? Allereerst is er de verkiezingsuitslag die leidde tot een versplinterde Tweede Kamer. Daardoor zijn er tenminste vier partijen nodig om een meerderheidscoalitie te vormen. Twee informateurs voor mij hebben ook andere combinaties onderzocht die niet mogelijk zijn gebleken. Maar ook de periode die ik als informateur heb gewerkt is langdurig geweest. Als je de drie weken vakantie ervan af trekt, kom je toch nog op bijna drie maanden en drie maanden is lang. Ter verklaring kan het volgende dienen. Er moest onderhandeld worden tussen vier partijen met nogal verschillende achtergronden en overtuigingen. En onderhandelingen tussen vier partijen zijn veel complexer dan tussen twee of drie partijen. Er is ook dit keer voor gekozen om niet in isolement partijleiders en hun secondanten te laten onderhandelen, maar om ook fractiespecialisten erbij te betrekken. Naast de hoofdtafel waren er ook zijtafels met fractiespecialisten die inbreng leverden in de vorm van overeenstemmings- en geschilpunten. En die procedure heeft gezorgd voor extra inbreng en deskundigheid, meer draagvlak bij de fracties, maar hij kostte ook tijd.

Het resultaat van alle onderhandelingen is er nu. Delen daarvan waren al in de media te lezen. En als informateur betreur ik dat zeer. Want het liefst had ik zonder enig lek het integrale regeerakkoord aan u overhandigd. Na aanvankelijke rust, er lekte helemaal niets, ging het even goed fout toen een volledige concepttekst over medisch-ethische onderwerpen en andere immateriële zaken bij een journalist belandde. Of dit een bewust lek was, waag ik overigens te betwijfelen. Ik denk eerder aan een bedrijfsongeval. Lekken waren er zeker naarmate de eindstreep dichterbij kwam. Sproeien is misschien een beter woord dan lekken. Het doet me wel in allerlei opzichten genoegen dat uit de doorrekening van het Centraal Planbureau helemaal niets gelekt is. Dus dat bevat in ieder geval vandaag nog nieuws. Ik heb ook nog getracht om iets positiefs aan de lekkages te ontdekken. En dan kan ik wel zeggen dat de berichtgeving doorgaans neutraal en objectief was. Ik trof eigenlijk geen kwaadsprekerij of opzichtige borstklopperij aan. En ook dat hebben we weleens anders meegemaakt.

En ook aan de lengte van het proces zit iets positiefs. Het toont doorzettingsvermogen en verantwoordelijkheidsbesef. En in het verlengde daarvan heb ik het onderling begrip, respect voor elkaars positie en onderling vertrouwen tussen partijen zien toenemen. En als dit voortekenen zijn, dan heb ik ook vertrouwen in de toekomst.

Mevrouw de voorzitter, hiertoe gemachtigd door de vier fractievoorzitters bied ik u mijn eindverslag aan.

ARIB:
Dankuwel. U heeft gelijk. Het heeft heel lang geduurd. Deze formatie gaat de boeken in als de langste formatie in onze parlementaire geschiedenis. En ja, u heeft ook gelijk, want er is nog niet zoveel gelekt uit een regeerakkoord. En de Kamer had graag via de informateur geïnformeerd willen worden over de plannen uit het regeerakkoord, maar helaas moest de Kamer veel uit het regeerakkoord vernemen maar dan via de kranten, via de media. En vervolgens mij heeft iemand getwitterd: alles is gelekt, behalve de paginanummers. Dus we gaan het zien.

Desalniettemin is het vandaag een bijzonder moment waarin officieel het eindverslag en het regeerakkoord aan de Kamer worden aangeboden. En voor de Kamer betekent dit dat we binnenkort op volle kracht aan de slag kunnen. Oude en nieuwe Kamerleden, en dat zijn er 71, kijken er naar uit. En zoals u weet, zijn veel onderwerpen maar ook kwesties controversieel verklaard, en zijn de Algemene Politieke Beschouwingen, de Financiële Beschouwingen, de begrotingen, uitgesteld. Dus we zijn blij dat het eindverslag nu, en het regeerakkoord, er liggen. En het wordt ook tijd dat de Kamer haar controlerende en medewetgevende taak kan oppakken en ook voluit kan vervullen. Daar zijn we ook blij om.

Ik wil u ontzettend bedanken voor het werk dat u in de afgelopen maanden hebt verricht. Maar niet alleen u. Edith Schippers en Herman Tjeenk Willink waren ook informateur, en die hebben met volle betrokkenheid en geëngageerdheid meegewerkt aan het vormen van een kabinet, of aan het opstellen van een regeerakkoord. En ik denk dat het eindverslag, maar ook het regeerakkoord, een gezamenlijk resultaat van u, Edith Schippers en van Herman Tjeenk Willink is. En ook zij wil ik via deze weg ontzettend bedanken.

Ik zal vanmiddag bij de Regeling van Werkzaamheden het voorstel doen om donderdag aanstaande te debatteren over het eindverslag en het regeerakkoord. Ik zal u daar dan tegenkomen in vak K. En ik wil u nogmaals hartelijk bedanken voor het aanbieden van beide documenten. Dankuwel.